Verkoop aan minderjarigen

Tegenwoordig kun je alles online bestellen en thuis laten bezorgen. Zeker nu de winkels dicht zijn, is dit erg makkelijk. Van make-up tot kleding, boodschappen en alcohol. Maar ook voor minderjarigen biedt dit veel meer vrijheden. Zij kunnen makkelijk vanaf hun mobiel een overeenkomst sluiten en wellicht ook producten kopen die niet voor minderjarigen zijn bestemd. Hoe zit het met het sluiten van overeenkomsten met minderjarigen en is een webwinkel verantwoordelijk voor de verkoop (van alcohol) aan een minderjarige?

Algemene regels verkoop aan minderjarigen

Volgens artikel 1:233 Burgerlijk Wetboek (hierna: BW) is een minderjarige een persoon die de leeftijd van achttien jaar nog niet bereikt heeft. Een minderjarige mag rechtshandelingen verrichten, mits hij toestemming heeft van zijn wettelijke vertegenwoordiger op grond van artikel 1:234 BW. Dit is meestal een gezaghebbende ouders van de minderjarige. Toestemming van de wettelijke vertegenwoordiger kan alleen verleend worden voor een bepaalde rechtshandeling of een bepaald doel, zoals het doen van boodschappen. 

In beginsel kan de minderjarige geen overeenkomst sluiten zonder toestemming van de wettelijke vertegenwoordiger. Uiteraard kennen we een uitzondering. In het maatschappelijk verkeer bestaan er namelijk rechtshandelingen waarvan het gebruikelijk is dat de minderjarige deze zelf kan verrichten. Wanneer de minderjarige bijvoorbeeld een croissant haalt bij de supermarkt, dan wordt er verondersteld toestemming te zijn verleend voor deze aankoop. Dit is anders wanneer de minderjarige met een TV bij de kassa aankomt, dan is er wel expliciete toestemming van de wettelijke vertegenwoordiger nodig. 

Kan de overeenkomst teruggedraaid worden?

Wanneer achteraf blijkt dat voor het sluiten van de overeenkomst geen toestemming verleend is, dan kan de wettelijke vertegenwoordiger de overeenkomst schriftelijk vernietigen. Dit kan door het schrijven van een aangetekende brief, waarin de volgende punten vermeld moeten worden: 

• De aankoop van de minderjarige; 
• De dag/het tijdstip van de aankoop;
• De leeftijd van de minderjarige;
• Het feit dat er geen toestemming was voor de koop;
• Het feit dat de koop niet normaal is voor een minderjarige;
• De wettelijke vertegenwoordiger wenst graag dat de koop vernietigd wordt. 

Op Consuwijzer is voorbeeldbrief te vinden die ingevuld kan worden om de overeenkomst te vernietigen wegens minderjarigheid. 

Wanneer de verkoper akkoord is met de vernietiging van de overeenkomst, kunnen de producten geretourneerd worden en is alles in principe opgelost. Het kan natuurlijk ook voorkomen dat de verkoper niet meewerkt. De verkoper kan alleen nakoming van de overeenkomst dwingen met toestemming van de rechter. De verkoper zal dan dus een rechtszaak moeten starten.

Overeenkomsten van webshops

Tegenwoordig worden veel overeenkomsten online gesloten. De webshop ziet niet met wie zij te maken heeft. Wanneer je online een abonnement wilt afsluiten, moet je vaak je geboortedatum invullen. De minderjarige kan hier dus in principe makkelijk over ‘liegen’. Dit is ook het geval geweest in de volgende zaak: 

De ondernemer heeft een contract van twee jaar afgesloten met een minderjarige van 14 jaar oud. De ondernemer heeft geen ID gevraagd en er was geen toestemming van de wettelijke vertegenwoordigers.  De minderjarige heeft in strijd met de waarheid opgegeven dat zij 17 jaar oud was. In het maatschappelijk verkeer is aan te nemen dat op die leeftijd dergelijke overeenkomsten afgesloten kunnen worden. Op het moment dat bleek dat de consument te jong was, is het contract beëindigd. Het volgende is door de commissie overwogen: 

“De ondernemer heeft er terecht op gewezen dat de consument gelogen heeft over haar leeftijd. Het komt de commissie voor dat zij de leeftijd opgegeven zal hebben die leidde tot het mogelijk worden van het online afsluiten van een abonnement. Een minderjarige moet echter ook in die omstandigheden tegen zichzelf worden beschermd. De leeftijd brengt met zich mee dat onbezonnen acties ondernomen kunnen worden. (…) Er is geen sprake van artikel 1:234 BW waarin de toestemming verondersteld te zijn verleend. Het had op de weg van de ondernemer gelegen om te verifiëren of de opgegeven leeftijd juist was.”

Invullen geboortedatum

Het laten invullen van een geboortedatum is dus niet genoeg om de leeftijd te verifiëren. Daarvoor dient verder onderzoek te worden gedaan. Zo moet de leeftijd van de klant bij online alcohol verkoop geverifieerd worden aan de deur. Wanneer blijkt dat de klant minderjarig is, mag de alcohol niet gegeven worden. 

Daarnaast zijn er ook diverse geautomatiseerde processen die de leeftijd van klanten kunnen verifiëren. Het identificatiesysteem iDin is een oplossing voor het identificeren van klanten. De klanten kunnen in deze app veilig en snel hun persoonsgegevens delen met een bedrijf. 

Hoe zit dit dan met alcohol? 

Vooral op sites waar je alcohol kunt kopen, dient er vaak een geboortedatum te worden ingevuld. Dit is best wel riskant, aangezien een minderjarige makkelijk kan invullen dat hij ouder is dan 18 jaar. 

Dit blijkt ook uit een test van een 15-jarige jongen. Hij bestelde bij vier supermarkten drank. Drie van de vier supermarkten bezorgden de drank aan huis. Slechts één supermarkt liet de drank niet achter bij de minderjarige. Eerder heeft de jongen dit ook bij Bol.com getest. Maar een jaar later heeft Bol.com daarvan geleerd, want het lukt daar nu niet meer om drank te bestellen wanneer je minderjarig bent. 

Dit probleem is ook in de Tweede Kamer besproken. Blokhuis vindt dat verkopers van alcohol via internet aan strengere regels moeten voldoen om de verkoop aan minderjarigen tegen te gaan. Verkopers van alcohol via internet worden wettelijk verantwoordelijk om het naleven van de leeftijdsgrens in het hele proces van aankoop tot bezorging goed te bewaken. Als ergens in dit proces van bestelling tot aflevering iets niet goed gaat, is de verkoper wettelijk verantwoordelijk. Daarnaast moet bij de bestelling door de online aanbieder gecontroleerd worden of de koper 18 jaar is. Daarvoor moet een zogenaamd leeftijdsverificatiesysteem worden ingezet, waarvoor de online aanbieder verantwoordelijk is. Voor de bezorger moet helder zijn bij welke bestellingen controle van de alcoholleeftijd moet plaatsvinden, zodat dit bij de deur kan worden uitgevoerd. 

Over verkoop aan minderjarigen

Het is voor minderjarigen op dit moment relatief makkelijk om een overeenkomst te sluiten zonder toestemming van de wettelijke vertegenwoordiger. Als ondernemer is het echt belangrijk om de leeftijd van de klant te verifiëren. Het slechts laten invullen van de geboortedatum is niet voldoende. Let vooral extra op als je alcohol verkoopt. Belangrijk hierbij is dat je van begin tot eind oplet op de leeftijd van de koper.