geplaatst in Consumentenrecht

Heeft Starbucks een bittere nasmaak voor Nederland?

augustus

Tijdens deze ontzettend hete zomer genieten we massaal van een ijskoude koffie van veelal het merk Starbucks. Of ons ministerie van Financiën ook zo aan Starbucks koffie verslingerd is, betwijfel ik echter. Vermoedelijk roept Starbucks nog lang een bittere nasmaak op bij het ministerie. Hieronder lees je waarom.

Ruling
Het koffieverkeerd verhaal begint op 28 april 2008, wanneer de Nederlandse Belastingdienst een Advance Pricing Agreement (APA) sluit met Starbucks Manufacturing BV. Dit is de Nederlandse BV van de Starbucks-groep en zij heeft ongeveer 50 werknemers in dienst. De APA is een ruling. Een ruling is een document waarin belastingafspraken zijn opgenomen tussen een bedrijf en de Belastingdienst. De ruling die Starbucks Manufacturing BV met de Belastingdienst heeft gesloten, betreft belasting die Starbucks Manufacturing BV verschuldigd is over de periode van 1 oktober 2007 tot en met 31 oktober 2017. Deze afspraken worden op basis van verrekenprijzen vastgesteld, waarvoor nationale wetten en regelingen zijn. Die verrekenprijzen leiden tot een bepaalde winst die de Belastingdienst belastbaar acht.

Op zich is dit zuivere koffie, ware het niet dat Starbucks Manufacturing BV niet helemaal eerlijk is geweest over de kosten die zij bij haar zustermaatschappijen maakt. Zo claimt Starbucks Manufacturing BV een enorm bedrag te betalen aan een Engelse maatschappij, Alki LP, voor knowhow over het branden van koffie. Verder beweert Starbucks Manufacturing BV dat zij bij een in Zwitserland gevestigde zustermaatschappij, Starbucks Coffee Trading Company SARL, groene koffiebonen inkoopt tegen een enorm hoge prijs. Hier gaat het fout: de Nederlandse Belastingdienst accepteert deze extreem hoge kostenposten en spreekt op basis van deze gegevens een ruling af met Starbucks Manufacturing BV. Later blijkt dat Starbucks Manufacturing BV hierdoor in totaal over drie boekjaren 1,2 miljoen euro belasting heeft betaald, terwijl dit volgens de Europese Commissie tussen de 6 en 24 miljoen euro had moeten zijn. Hierdoor vindt de Commissie dat Nederland verboden staatssteun heeft verleend aan Starbucks Manufacturing BV.

Staatssteun?

Er is sprake van een steunmaatregel, namelijk een belastingvoordeel voor Starbucks Manufacturing BV. Dit wordt indirect bekostigd uit de Nederlandse schatkist, omdat Starbucks Manufacturing BV stelselmatig te weinig betaalt. Aangezien Starbucks Manufacturing BV deel uitmaakt van een concern dat in iedere lidstaat wel een vestiging heeft, kan deze steun een ongunstige invloed op het handelsverkeer binnen de lidstaten hebben. Tevens kreeg Starbucks Manufacturing BV door de ruling een selectief voordeel ten opzichte van andere bedrijven en werd haar financiële positie versterkt. De ruling ontslaat Starbucks namelijk van een verschuldigde belasting die zij anders had moeten betalen, waardoor de mededinging wordt vervalst of dreigt te worden vervalst.

De Europese Commissie heeft daarom in haar besluit van 21 oktober 2015 bepaald dat Nederland met deze ruling staatssteun heeft verleend aan Starbucks Manufacturing BV. Starbucks heeft volgens de Commissie veel te weinig belasting betaald. Nederland houdt daarentegen vol dat dit niet het geval is en stelt tegen dit besluit beroep in bij het Gerecht van de Europese Unie.

Gerecht van de Europese Unie
Dit brengt ons terug bij het heden, de hete zomer van 2018. Ook voor onze overheid is het een hete zomer, haar hangt immers ongeoorloofde staatssteun boven het hoofd. Op 2 juli jl. kwam de zaak voor het Gerecht van de Europese Unie. De kern van de zaak is de vraag of de methode die de Belastingdienst heeft gebruikt om de winst in Nederland van Starbucks Manufacturing BV te bepalen, tot een juiste beloning heeft geleid. Nederland voert ter verdediging drie kernpunten aan:

Nederland beargumenteert dat aan de hand van nationale wetgeving moet worden vastgesteld of daadwerkelijk sprake is van ongeoorloofde staatssteun. Wij kennen hiervoor het zakelijkheidsbeginsel waaraan getoetst moet worden. Dit houdt in dat door de marktwerking prijzen tot stand dienen te komen. Je hebt dus een probleem, zodra je prijzen hanteert tussen gelieerde ondernemingen die onafhankelijke bedrijven nooit zouden accepteren. Je kunt dan immers niet meer spreken van de marktwerking. Dit zie je in deze zaak duidelijk terug in de enorm hoge kosten die Starbucks Manufacturing BV beweert te maken. Aangezien de Commissie niet aan dit nationale beginsel heeft getoetst, heeft zij art. 107 lid 1 VWEU te ruim uitgelegd en de autonomie van Nederland ondermijnd, omdat zij zelf interpretatie aan art. 107 VWEU heeft gegeven. Verder is Nederland van mening dat de in de ruling vastgestelde winstbepaling wel degelijk zakelijk is en daarmee dus niet onrealistisch. De Staat heeft Starbucks Manufacturing BV vergeleken met 20 andere koffiebranderijen en zij kwamen tot eenzelfde vergelijkbare winstbepaling. Tot slot is Nederland van mening dat de concerntransacties niet relevant zijn voor de winstbepaling van Starbucks Manufacturing BV. Een deel van het geld dat de Nederlandse BV ontvangt, komt toe aan Starbucks US en dat wordt in de VS belast tegen 35%. Nederland vindt daarom dat het niet beoordeeld hoeft te worden. De Commissie vindt juist van wel.

Conclusie

Hoe zal deze hete zomer eindigen voor onze Staat? Nederland heeft haar naam niet mee: we staan al geruime tijd bekend als belastingparadijs. Rulings zijn in beginsel geen verboden staatssteun, maar als de afspraken niet overeenkomen met de realiteit, komt dit onze reputatie niet ten goede. Feit blijft, deze ruling heeft onze reputatie weinig goeds gedaan. Desalniettemin blijft het voorlopig koffiedik kijken. Het Gerecht wijst binnen een aantal maanden arrest. Hiertegen staat beroep open bij het Hof van Justitie van de Europese Unie. Wellicht is het tegen die tijd wat koeler en kunnen we, onder het genot van een warme kop koffie, dit verhaal vervolgen. Voor nu: geniet van je ijskoude koffie tijdens deze hitte en ik hou je graag op de hoogte van het fiscale nieuws!