Influencing in beleggersland

Beleggen in aandelen en crypto’s is hot topic. Want wie kiest er nu voor sparen, wanneer je je vermogen ook kunt opbouwen via beleggen? Vele malen spannender en uitdagender. Daarnaast maak je kans op een hoger rendement. Toch is het belangrijk te beseffen dat beleggen niet zonder risico’s is. Want ook al deelt jouw favoriete influencer in welk financieel instrument hij heeft geïnvesteerd, dan wil dat nog niet zeggen dat dat ook een verstandige keuze is. Daarnaast zijn er wettelijke regels verbonden aan het geven van financieel advies. Benieuwd naar de ins en outs? Lees dan snel verder! 

Financieel advies

Wanneer een onderneming beleggingsadvies geeft aan een klant, dan spreekt de wet ook wel van het geven van financieel advies. Hiervoor worden advieskosten in rekening gebracht. 

Wanneer je financieel advies geeft, moet je in de meeste gevallen in het bezit zijn van een vergunning die wordt afgegeven door de Autoriteit Financiële Markten (hierna: AFM). Daarnaast moet de adviseur in het bezit zijn van een Wft-diploma. Er bestaat overigens wel een uitzondering op de vergunningsplicht wanneer je aan de volgende voorwaarden voldoet:

• Naast het verlenen van financiële diensten heeft de adviseur een andere hoofdberoepswerkzaamheid.
• Door deze hoofdberoepswerkzaamheid heeft de adviseur inzicht in de financiële situatie van de klant.
• Het advies over de financiële producten ligt in het verlengde van de hoofdberoepswerkzaamheid.
• Voor het gegeven advies ontvangt de adviseur géén betaling.
• Het advies mag maar een klein deel uitmaken van de totale werkzaamheden.
• De adviseur bemiddelt niet in het product waarover hij adviseert.

Beleggingsadvies

Wanneer is er nu écht sprake van beleggingsadvies? Dat is in het geval er is voldaan aan de volgende vijf voorwaarden:

• Er moet echt sprake zijn van een aanbeveling.
• De aanbeveling moet zijn gericht op een transactie in een financieel instrument.
• De aanbeveling geeft de indruk dat deze geschikt is voor de individuele klant, of wordt gegeven op basis van de persoonlijke situatie.
• De aanbeveling is gericht op de individuele klant.
• De aanbeveling is gericht op een belegger.

Wanneer een beleggingsonderneming ervoor kiest om alleen te informeren in plaats van het geven van advies, dan moet zij kunnen aantonen dat er géén sprake is van de bovenstaande voorwaarden. Zij moet dan een risicoanalyse beleid opstellen en uitvoeren om er zeker van te zijn dat hun medewerkers geen beleggingsadvies geven.

Overtreding van adviesregels?

We weten nu dat je bij het geven van financieel advies in het bezit moet zijn van een vergunning én een diploma, anders handel je in strijd met de wettelijke regels. Wanneer de adviesregels worden overtreden, dan kan de AFM een boete opleggen met een basisbedrag van €500.000, die wel kan oplopen tot €1.000.000. Maar hoe zit het nu met ‘al die influencers die via social media hun voorkeur laten doorschemeren?’. Geven zij ook financieel advies, of kan dit niet als advies worden aangemerkt en is dit dus toegestaan?

De rol van social media

Social media kan van grote invloed zijn op beurskoersen. Neem bijvoorbeeld Elon Musk, die regelmatig via Twitter de koersen van onder andere cryptovaluta’s beïnvloedt. Een simpele tweet als “#Bitcoin” met daarachter een gebroken hart-emoji kan al zorgen voor een hoop ophef. Ondanks dat hij niet met zoveel woorden een aanbeveling doet en dus niet voldoet aan de voorwaarden van een beleggingsaanbeveling, kan dit bericht er wel voor zorgen dat mensen een bepaalde beleggingsrichting worden opgeduwd. Je begrijpt wel dat een (mogelijk) gevolg hiervan is dat beleggers snel geld kunnen verliezen. 

Beleggingsaanbevelingen

Wanneer financiële influencers hun voorkeur via social media door laten schemeren, dan kan er ook wel gesproken worden van een beleggingsaanbeveling. De AFM omschrijft dit als “een publieke aanprijzing van een beleggingsstrategie ten aanzien van één of meerdere financiële instrumenten, inclusief een mening over de koersontwikkeling”. Aangezien hier géén sprake is van een beleggingsdienst, staat het iedereen die geen financieel adviseur is vrij om een beleggingsaanbeveling te doen.

Dit soort aanbevelingen worden op verschillende manieren gedaan, via allerlei verschillende media. Denk bijvoorbeeld aan artikelen in magazines, op televisie of de radio, via kranten maar natuurlijk óók via het internet.

Op dit punt weten we dat er een verschil zit tussen het geven van beleggingsadvies en het doen van een beleggingsaanbeveling. Beleggingsadvies is afgestemd op een individuele belegger, een beleggingsaanbeveling is dat niet. Toch is er een gelijkenis tussen de twee. Want ondanks de vrijheid van meningsuiting, mag ook een beleggingsaanbeveling niet worden gegeven zonder het voldoen aan wettelijke eisen. Beleggers kunnen door zo’n aanbeveling namelijk makkelijk worden beïnvloed. Om dit te voorkomen moeten beleggingsaanbevelingen voldoen aan zogenoemde transparantie-eisen.

Transparantie-eisen

De transparantie-eisen houden kort gezegd in dat degene die de aanbeveling doet, ervoor moet zorgen dat die informatie objectief wordt weergegeven. Daarbij moet diens belangen bij het specifieke financiële instrument worden vermeldt. Uit de informatie moet naar voren komen wat de geloofwaardigheid is van de beleggingsaanbeveling, welke belangen diegene daarbij heeft én in welke mate de aanbeveling daadwerkelijk objectief wordt gepresenteerd.

Deze transparantie-eisen zorgen er dus voor dat de belegger zélf kan bepalen wat hij nu precies van de aanbeveling aanneemt, en wát hij er vervolgens mee doet. Wordt er niet voldaan aan deze eisen? Dan kan er wel eens sprake zijn van informatiemanipulatie.

Informatiemanipulatie

Wanneer er onjuiste óf misleidende informatie wordt gedeeld over financiële instrumenten, dan kan dat niet alleen schadelijk zijn voor beleggers, maar ook voor de beursgenoteerde instelling. Je kunt je wel voorstellen dat er door de misleidende informatie die de wereld ingebracht wordt getwijfeld kan worden aan de betrouwbaarheid van de al in de markt beschikbare informatie. Want wat is nu waar, en wat niet?

Om deze reden is het verboden om misleidende informatie te verspreiden. Er mogen dus geen onjuiste of misleidende signalen worden afgegeven omtrent het aanbod van, de vraag naar of de koers van een financieel instrument. Wat daarbij heel belangrijk is, is dat de verspreider van de informatie weet dat zijn informatie onjuist of misleidend is.

Wél of géén financeel advies?

De AFM is de Nederlandse toezichthouder op financiële markten. Via verschillende media controleren zij of er aan de regelgeving wordt gehouden. De toezichthouder heeft gewaarschuwd dat óók berichten op social media onder zijn regels valt. Sommige influencers spelen hier op in door te vermelden dat zij “geen financieel advies” geven. Maar goed: óók beleggingsaanbevelingen, waar geen geld voor wordt gevraagd en een disclaimer bij wordt gezet, zijn onderworpen aan regels, zoals we hierboven hebben geleerd. 

Boete

Is er sprake van informatiemanipulatie? Dan kan er een boete aan je broek worden gehangen van maximaal €15.000.000, of wanneer de jaaromzet méér dan dit bedrag omvat, 15% van de jaaromzet. Ook kan bij overtreding strafrechtelijke vervolging volgen. Bij het opleggen van zo’n boete wordt er rekening gehouden met de draagkracht van de overtreder. Veel influencers zijn namelijk eenmanszaken en hebben maar een beperkte draagkracht. 

De meerwaarde van financiële influencers

Financiële influencers kunnen anderen op het verkeerde been zetten waardoor zij een verkeerde beleggingsbeslissing nemen. Toch mogen niet alle financiële influencers over één kam geschoren worden. Zo kunnen zij anderen financieel opleiden en leren hoe zij goed om kunnen gaan met hun geld, wat juist een positief effect kan hebben op iemands beleggingsbeslissing.

De balans opgemaakt

Laten we de balans even opmaken. Er is dus een onderscheid te maken tussen bijvoorbeeld betaald beleggingsadvies en een (meestal) gratis beleggingsaanbeveling via bijvoorbeeld Instagram Stories. 

Alleen mensen in het bezit van een Wft-diploma mogen beleggingsadvies geven. Belangrijk daarbij op te merken is dat er óók sprake is van advies wanneer het geadviseerde niet wordt opgevolgd. De wet spreekt namelijk al van adviseren wanneer een klantmedewerker een specifiek product aan een specifieke klant aanbeveelt. En die beleggingsaanbevelingen dan die tegenwoordig veel gebeuren via Instagram? Die worden vaak gratis gegeven en hiervoor hoeft degene die deze aanbeveling doet niet in het bezit te zijn van een diploma. Wel moeten zij zich, net als de beleggingsadviseurs, houden aan de wet- en regelgeving en kan dit consequenties hebben vanuit de AFM. De aanbeveling is, in tegenstelling tot het beleggingsadvies, niet gericht op een individuele belegger. 

Toch willen wij nog een tip meegeven: blijf bij dit soort aanbevelingen altijd zelf nadenken, want wat een ander doet wil niet zeggen dat dat ook echt ‘the way to go’ is.

Benieuwd naar meer informatie over de invloed van social media op beleggen? Dan verwijzen we je graag door naar de site van de AFM. Hier kun je een nieuwsbrief (editie 3) downloaden waarin je verdiepende informatie over dit onderwerp kunt vinden. Natuurlijk kun je ook altijd contact met ons opnemen!

Let op: afhankelijk van wanneer je dit artikel leest kan deze informatie verouderd zijn. De artikelen op deze website bevatten algemene juridische informatie, maar uitdrukkelijk geen één-op-één advies. Hulp nodig bij jouw specifieke situatie? Neem dan contact met ons op.