Aansprakelijkheid uitsluiten via exoneratiebeding

“De directie stelt zich niet aansprakelijk voor beschadiging, verlies of diefstal van uw eigendommen” – Herkenbaar? Iedereen kent het befaamde bordje van ‘niet-aansprakelijkheid door directie’ wel, maar in hoeverre is dit bordje nu eigenlijk rechtsgeldig?

Het exoneratiebeding

Als bedrijf zijnde loop je altijd het risico om aansprakelijk gesteld te worden door de klant. Om deze aansprakelijkheid zoveel mogelijk in te perken zal een bedrijf er uiteraard alles aan doen om deze schade te voorkomen. Maar zelfs wanneer je enorm voorzichtig te werk gaat kan het voorkomen dat er bij de klant schade ontstaat, al dan niet door jouw toedoen of nalaten. Om in deze gevallen de aansprakelijkheid zoveel mogelijk of in zijn geheel te ontwijken kan een bedrijf ervoor kiezen om een exoneratiebeding toe te voegen aan de voorwaarden. Hier wordt dan ook zoveel mogelijk gebruik van gemaakt.

Wat is nu precies een exoneratiebeding?

Een exoneratiebeding is een bepaling waarmee de wettelijke aansprakelijkheid beperkt kan worden. Zo’n exoneratiebeding kan, zoals we verder zullen zien, in veel vormen voorkomen. Ook varieert waar het exoneratiebeding wordt opgenomen; zo kan het in de algemene voorwaarden staan, in de leveringsvoorwaarden of soms zelfs in de disclaimer van een website. De strekking van het beding blijf echter hetzelfde, het doel is altijd de wettelijke aansprakelijkheid hetzij geheel, hetzij gedeeltelijk uit te sluiten.

De omstandigheden van een exoneratiebeding

Niet in alle gevallen zal gehoor worden gegeven aan een beroep op een exoneratiebeding. De geldigheid van een exoneratiebeding hangt samen met een aantal omstandigheden. De belangrijkste criteria zijn de strekking van het exoneratiebeding (in hoeverre sluit je de aansprakelijkheid uit), de hoedanigheid van de persoon die het exoneratiebeding opneemt (bedrijf/particulier) en de mate van verwachte kennis van de partij waartegen een exoneratiebeding ingeroepen wordt. Zo zal van een miljoenenbedrijf eerder verwacht worden dat deze de benodigde juridische kennis heeft of kan inroepen, dan van de groenteboer op de hoek van de straat. Tot slot is het van belang te weten of het gaat om een exoneratiebeding met toestemming of een zonder toestemming van de wederpartij. Zonder toestemming zal het exoneratiebeding minder kans van slagen hebben dan wanneer er wel toestemming is verleend door de wederpartij.

De verhouding tussen de partijen

De wet gaat er in een relatie tussen een bedrijf en consument vanuit dat de consument in het nadeel is; de wet zal de consument dan ook extra beschermen. Om dit ook wettelijk vast te leggen heeft de wetgever ervoor gekozen bepaalde voorwaarden op te nemen in de wet die verboden zijn. Er wordt een onderscheid gemaakt tussen een zwarte en grijze lijst. Op de zwarte lijst staan bepalingen opgenomen die als onredelijk worden beschouwd, deze mogen nooit in de voorwaarden met een consument worden opgenomen. Op de grijze lijst staan bepalingen waarvan vermoed wordt dat deze onredelijk zijn voor de consument, hierbij is het uitgangspunt dat de gebruiker van zo’n bepaling moet aantonen dat het niet onredelijk bezwarend is.  Een exoneratiebeding is een voorbeeld van een op de grijze lijst opgenomen bepaling. De wetgever gaat er dus vanuit dat zo’n beding niet rechtsgeldig is, tenzij de gebruiker hiervan kan aantonen dat het beperken van de aansprakelijk niet onredelijk bezwarend is voor de consument.

De meest voorkomende vormen van een exoneratiebeding

In de sportschool, kroeg of bij een evenement is veelal een garderobe aanwezig. Ongetwijfeld heb je dan ook het bordje ‘de directie van bedrijf X is niet aansprakelijk voor schade aan of diefstal van uw eigendommen’ gezien.  Andere vormen van het exoneratiebeding zijn ook mogelijk. Zo kun je bijvoorbeeld de aansprakelijkheid inperken door een bepaling toe te voegen waarin opgenomen is dat de aansprakelijkheid beperkt is tot het factuurbedrag. Ook kan dezelfde methode gehanteerd worden door de maximum aansprakelijkheid te stellen op het maximaal door de (aansprakelijkheids-)verzekering uit te keren bedrag. Kortom, er zijn een aantal varianten hoe het exoneratiebeding opgenomen kan worden.

Verder kan een exoneratiebeding nog op verschillende plaatsen voorkomen. Zo zou je een exoneratiebeding kunnen vinden in de algemene voorwaarden, maar ook bijvoorbeeld in een disclaimer op een website of in de leveringsvoorwaarden. De plaats waar het exoneratiebeding is opgenomen heeft invloed op de kans van slagen van het beding. Dit heeft te maken met het feit dat de algemene voorwaarden bijvoorbeeld een stuk minder uitgebreid en minder vaak worden besproken dan leveringsvoorwaarden. Zo zal in de rechtbank een rechter eerder geneigd zijn om een exoneratiebeding opgenomen in de leveringsvoorwaarden te accepteren dan wanneer deze in de algemene voorwaarden is opgenomen.

Werkt zo’n bordje nou echt?

‘De directie stelt zich niet aansprakelijk voor schade of verlies van uw eigendommen’.

Wat is nu de juridische waarde van zo’n bordje bij een garderobe? Om maar gelijk met de deur in huis te vallen; dit bordje is leuk als decoratie, maar veel meer dan dat is het ook niet. Dat het bordje niet of nauwelijks standhoudt in de rechtbank heeft een aantal oorzaken. Allereerst is het van belang wat er gebeurt wanneer jij je jas achter laat bij zo’n garderobe. Op het moment dat de jas overgedragen wordt, ontstaat er een overeenkomst. Deze overeenkomst wordt ‘overeenkomst tot in bewaarneming’ genoemd. Bij deze overeenkomst doet het er niet toe of er een betaling tegenover staat, het gaat erom dat jouw eigendom in bewaring wordt genomen, dat de garderobe een ‘bewaakte’ garderobe is. 

Bij inbewaarneming van een jas wordt er een overeenkomst gesloten waaruit rechten en plichten voor beide partijen ontstaan. Wanneer de directie zich niet aan zijn plichten uit de overeenkomst houdt, zou aansprakelijkheid ontstaan die zij uit willen sluiten met het exoneratiebeding. Daarbij wordt er dus gekeken naar de verhouding tussen de partijen. Ten slotte worden er oudere uitspraken in soortgelijke geschillen naast gehouden. Opvallend aan de geschillen uit het verleden is dat het eigenlijk nooit voorkomt dat een bordje als dit van de directie standhoudt in de rechtbank. Anders is het wanneer je jouw jas op een openbare kapstok hangt wanneer je wel de keuze had deze bij een garderobe op te kunnen hangen of bij je te houden.

Over een exoneratiebeding

Wanneer je gebruik wilt maken van een exoneratiebeding is het te allen tijde aan te raden advies in te winnen. Zoals we hebben gezien is het namelijk van veel factoren afhankelijk om te kunnen bepalen of het exoneratiebeding geldig is. Zo kan de plaats waar het beding opgenomen is al bepalend zijn voor de kans van slagen, een in de algemene voorwaarden opgenomen exoneratiebeding heeft minder kans van slagen dan een gelegen in de leveringsvoorwaarden. Dat heeft te maken met in hoeverre het beding besproken of besproken kón worden. Wil jij jouw exoneratiebeding laten toetsen? Neem dan contact op met Lady Lawyer via de onderstaande knop: