Privacy en fotografie: is de AVG strenger dan het portretrecht?

Een foto is een persoonsgegeven. Een bijzonder persoonsgegeven zelfs. Dit betekent dat foto’s, het eindproduct van jou als fotograaf, zijn onderworpen aan de regels van de Nederlandse uitvoeringswet AVG, die sinds 25 mei 2018 van kracht is. Lees hier alles over AVG en portretrecht.

Waar je als fotograaf rekening mee moet houden

Als fotograaf heb je op verschillende manieren te maken met de privacyregelgeving. Onder het verwerken van persoonsgegevens (dat waar de AVG-betrekking op heeft) verstaan we namelijk ook al het vervaardigen, wat in jouw geval gelijk staat aan het maken van de foto. En wanneer jij persoonsgegevens verwerkt, dien je hiervoor een juridische grondslag te hebben.

Nu een foto als bijzonder persoonsgegeven wordt gezien, gelden er nog strengere regels. Bijzondere persoonsgegevens mag je in beginsel namelijk niet verwerken, tenzij dit nodig is om een persoon te identificeren, de portretten al openbaar zijn gemaakt op internet door de geportretteerde zelf of wanneer je (hoe kan het ook anders) expliciete toestemming hebt.

Uitzondering op de regel

In onze uitvoeringswet is echter een uitzondering opgenomen met betrekking tot het verwerken van die bijzondere persoonsgegevens. Wanneer jij journalistiek handelt, zijn bepaalde artikelen van de AVG namelijk niet van toepassing. Journalistiek handelen hoef je niet zozeer te koppelen aan het zijn van een journalist, maar meer aan de vrijheid van meningsuiting.

Iedereen die informatie, een mening, of idee deelt, en daarvoor een foto nodig heeft, kunnen we onder de definitie van journalistiek handelen scharen. Buiten de pasfoto’s om, zouden we dus voorzichtig kunnen concluderen dat jouw foto’s onder deze uitzondering vallen.

Toestemming voor de publicatie van foto’s

Wat betekent dat nu? Eenmaal gegeven toestemming door de geportretteerde is lastig in te trekken, de geportretteerde heeft geen absoluut recht op verwijdering (wel zo fijn voor jouw archief!) en misschien wel het belangrijkste: dat jij überhaupt bijzondere persoonsgegevens (foto’s dus) mag verwerken.  Uiteraard heb je hiervoor wel nog steeds een grondslag nodig.

Nu zul je bij die grondslag logischerwijs denken aan toestemming. Zeker nu je bijzondere persoonsgegevens verwerkt. Die toestemming kun je, bij fotografie in opdracht, in de overeenkomst vastleggen, waarbij ook je algemene voorwaarden een rol kunnen spelen. Deze toestemming heeft dus betrekking op het maken van de foto. Wanneer je de foto vervolgens ook wilt publiceren, bijvoorbeeld in je portfolio, heb je daar aparte toestemming voor nodig. Het belangrijkste aan toestemming is dat je dit kunt bewijzen. Ik raad je dan ook aan de toestemming via een ondertekend toestemmingsformulier te regelen.

Maar, is toestemming wel de grondslag die je wilt gebruiken? Je zou kunnen pleiten voor een gerechtvaardigd belang als grondslag, namelijk; vrije nieuwsgaring. Bij een gerechtvaardigd belang moet je echter wel steeds de belangenafweging maken tussen jouw grondslag en de privacy van de geportretteerde. Maar deden we dat niet altijd al door het portretrecht? Naast de AVG blijf je als fotograaf met het portretrecht verbonden wanneer je fotografeert zonder overeenkomst.

Portretrecht en AVG

Zonder de AVG moest er, met dank aan het portretrecht, dus ook al een afweging worden gemaakt tussen verschillende belangen bij het publiceren van jouw foto’s. Strenger is de AVG dus niet. Misschien biedt het zelfs een oplossing; je hoeft ‘alleen maar even’ expliciete toestemming vast te leggen van de persoon op de foto.

Fotograferen moet je dus zeker blijven doen. Maak je niet te druk over wat ineens niet meer zou mogen en blijf vooral mooie plaatjes schieten. Wel even zorgen voor die grondslag, een goede beveiliging en privacyverklaring dan;),