Auteursrecht afstaan bij deelname aan wedstrijden

De online wedstrijden vliegen ons tegenwoordig om de oren. Denk aan het afmaken van een slagzin, het ontwerpen van nieuw behang of de bekende en minder bekende fotowedstrijden. Het winnen van zo’n wedstrijd maakt je niet per se rijk. Je strijkt hooguit met de eer of je wint een toffe prijs. Niet erg als je alleen mee doet voor naamsbekendheid of de winst. Maar voordat je de volgende keer enthousiast jouw ontwerp instuurt is het wél handig om de kleine lettertjes te lezen. Want wist je dat er in die kleine lettertjes vaak een aantal voorwaarden vermeld staan, zoals bijvoorbeeld het afstaan van jouw intellectuele eigendomsrechten, waaronder het auteursrecht?

Auteursrecht en wedstrijden

Voor het verkrijgen van auteursrecht hoef je niets aan te vragen of te registreren. Het ontstaat namelijk vanzelf door het maken van een originele creatie, denk aan een foto, video, logo of artikel. Het auteursrecht ziet op de bescherming van een creatie tegen misbruik van anderen en het recht van de maker om deze creatie openbaar te maken en te verveelvoudigen. Iemand zonder toestemming mag jouw werk daarom nooit gebruiken of verspreiden. Zo stimuleert het auteursrecht om creatief te blijven en de maker zelf te laten bepalen wat er met het werk gebeurt.

Nu we weten waar het auteursrecht voor staat keren we weer even terug naar die online wedstrijden. Want om deel te nemen aan zo’n wedstrijd wordt er vaak gevraagd om het insturen van een eigen gemaakte creatie. Dit kan van alles zijn: een ontwerp voor behang, nieuwe smaak ontbijtgranen of een spectaculaire natuurfoto. De tegenprestatie? Kans op mooie prijzen of zelfs een publicatie in een bekend tijdschrift. Een win-win situatie! Toch? Niet helemaal. Want wanneer je de voorwaarden van zo’n wedstrijd goed doorleest zul je ontdekken dat jij in het ergste geval al jouw rechten afstaat.

Afstaan betekent ook echt afstaan

Niet iedereen vindt het erg om zijn of haar rechten af te staan. Misschien deel jij juist met trots jouw ontwerp of foto omdat je onwijs graag die ene prijs of publicatie wilt winnen. Vergeet in je enthousiasme alleen niet dat sommige partijen ook bij deelname zonder winst jouw rechten overnemen. Voor bedrijven is dat handig, aangezien ze een goedgevulde beeldbank hebben van alle inzendingen. Voor jou is het iets minder fijn. Het kan namelijk zomaar voorkomen dat jouw inzending alsnog opduikt voor commerciële doeleinden, zonder dat je daar zelf vanaf wist.

Officieel mag je de foto ook zelf niet meer gebruiken. Het is niet meer jouw werk dus jij bepaalt niet meer wat ermee mag gebeuren. Dit gaat ook op voor het delen van de foto op je eigen website of social media pagina. Bedenk dus goed of je jouw foto echt wilt afstaan of doe alleen mee bij wedstrijden waarbij de inzender altijd de intellectuele eigenaar blijft.

Auteursrecht afstaan om deel te nemen

Je hebt een tijdje terug een onwijs gave natuurfoto gemaakt en besluit om tóch mee te doen aan een fotowedstrijd die je laatst voorbij zag komen op social media. In de voorwaarden lees je dat door jouw foto te uploaden, alle auteursrechten toekomen aan de opdrachtgever. Zelfs wanneer je niet in de prijzen valt. Maar mag dit zomaar? En mag deze partij überhaupt vragen om jouw auteursrecht aan hem over te dragen?

Het antwoord is nee. Voor het overdragen van jouw auteursrecht is meer nodig dan het uploaden van een foto of het aanvinken van een vakje. De overdracht van het auteursrecht kan namelijk niet alleen via algemene voorwaarden worden geregeld. Je hebt hiervoor een schriftelijk akte nodig die door beide partijen is ondertekend, deze akte is meestal ook voorzien van meer specifieke informatie over wat je precies overdraagt.

Let hier op bij deelname aan een (foto)wedstrijd

Je komt tegenwoordig dus ontzetten veel foto-awards en andere creatieve wedstrijden tegen, waarbij je mooie prijzen kunt winnen. Maar veel van die wedstrijden gaan slordig om met jouw intellectuele eigendomsrechten. Let daarom, nog voor je jouw creaties klakkeloos opstuurt, goed op de onderstaande punten.

Wat gebeurt er met de (niet-)winnende foto?

Veel bedrijven gebruiken een wedstrijd om aan (gratis) content of ideeën te komen. Daarom is het voor jou als deelnemer belangrijk om te weten wat die bedrijven wel en niet met jouw creaties mogen doen. Dit hoort duidelijk vermeld te staan in de voorwaarden. Komt de foto op een billboard te hangen of op een website te staan? En zo ja, voor welke periode? Mogen ze het beeld ook bewerken? Ook als jouw foto niet de winnaar is kan het gebeuren dat de inzending in een tijdschrift of op een website gebruikt wordt. Dat wil je natuurlijk wel weten vóórdat je jouw werk opstuurt.

Portretrecht

De maker van een werk heeft auteursrecht over de creatie, in dit geval een foto. Maar jij bent niet de enige met rechten. Staan er mensen op de foto die jij wilt insturen dan heb je ook van hen toestemming nodig. Het kan voorkomen dat er in de voorwaarden staat dat jij (de inzender) houder van het portretrecht moet zijn. Echter kun je portretrecht niet overdragen. Dit zou betekenen dat de foto geen mensen mag bevatten of dat alleen jijzelf op het beeld mag staan. Een vrijwaringsverklaring biedt hierin een goede oplossing, zodat jouw model niet zonder zijn of haar toestemming op een cover van een tijdschrift belandt.

Wel of geen overdracht van auteursrecht

Sommige wedstrijdvoorwaarden vragen om het afstaan van auteursrechten. De fotograaf heeft auteursrecht en bepaalt wat er met de foto gebeurt. Als er een overdracht van het auteursrecht plaatsvindt bepaalt de wedstrijd wat er met jouw foto gebeurt. Echter is er voor zo’n overdracht meer nodig dan een regeltje tekst in de voorwaarden. Om eventuele lastige situaties te vermijden kun je het beste kijken naar wedstrijden waarbij er een licentie gebruikt wordt.

Licentie

Bij een fotowedstrijd wordt de winnende foto vaak groots uitgelicht. Als er geen overdracht van het auteursrecht heeft plaatsgevonden heb je te maken met een licentie. Een overeenkomst tussen de winnaar en de organisatie over het gebruik van de foto. Let hierbij op hoe ver de wedstrijd mag gaan. Hoe lang mag het beeld gebruikt worden, mag het beeld bewerkt worden en op welke manier wordt jouw beeld ingezet? Ga ook na of er sublicenties gegeven mogen worden aan derden of niet. Je wilt voorkomen dat jouw foto onverwachts ergens anders opduikt.

Auteursrecht afstaan om een prijs te winnen

Een award winnen met jouw creatie klinkt fantastisch, maar kan ook voor gedoe zorgen. Om toekomstige conflicten te voorkomen is het belangrijk dat er duidelijke afspraken gemaakt zijn over het gebruik van de winnende (en niet winnende) inzending. Wordt er verwacht dat jij het auteursrecht overdraagt? Of behoud jij je rechten en worden er duidelijk afspraken gemaakt over het gebruik van de winnende foto? Zorg er in ieder geval altijd voor dat je éérst de voorwaarden leest voordat je meedoet aan een creatieve wedstrijd. Maar nog belangrijker: vraag jezelf af of het überhaupt de moeite waard is om mee te doen.

Let op: afhankelijk van wanneer je dit artikel leest kan deze informatie verouderd zijn. De artikelen op deze website bevatten algemene juridische informatie, maar uitdrukkelijk geen één-op-één advies. Hulp nodig bij jouw specifieke situatie? Neem dan contact met ons op.